Schriftlezingen: Spreuken 8.22-31; Johannes 16.12-15
Ons geloof in de drie-ene God gaat terug op de gelovige ervaring van de jonge kerk. Hoe breng je ‘God’ ter sprake? Als een persoon? Een individu? Een ‘ikke’? Bestaat God? ? Gebeurt God? De concilies van Nicea/Constantinopel bevestigden hoe God zowel Eén als Drie is. Eén, zoals onze (joodse) bijbel weet, bijvoorbeeld in Deuteronomium 6.4. Maar ook Drie zoals de volgelingen van Jezus hebben ervaren, zeker na Goede Vrijdag, Pasen, Pinksteren, dat in God meer reliëf, meer diversiteit, variëteit is dan in een individu. ‘God’ is de aanduiding van een dynamische eenheid, van, zeg maar, de dans van hen samen. En duidt meer op een groepsgebeuren – of klinkt dat te therapeutisch ? – dan op de afzonderlijke dansers op zich. God is de gezamenlijke dans van Vader, Zoon en Geest. Mogelijk zijn daarom zowel Drie-EENHEID als Drie-VULDIGHEID ingeburgerd geraakt.
Spreuken 8 heeft een belangrijke rol gespeeld in de vroeg-kerkelijke discussies (4e eeuw) over de persoon van Jezus, die zich toespitsten op de vraag of Jezus een mens is, door God geschapen (zie vers 22 “schiep mij”) of al van voor de schepping bij God was (zie vers 22b “nog voor zijn werken”). Een discussie waarvan de uitkomst zijn neerslag vindt in onze geloofsbelijdenis: “voor alle tijden geboren uit de Vader”, ”één in wezen met de Vader”, en ook: “die voortkomt uit de Vader en de Zoon”. In zulke discussies is het Godsgeheim dikwijls meer ontleed, dan dat van Gods ontlediging (Filippenzen 2.7) sprake is. Meer opgevat als een puzzel dan als poging het geheim Gods te omschrijven. .
Johannes vermeldt: “Ik”(-Jezus), “De Geest der waarheid” en “de Vader”, en past dus op Drievuldigheids- zondag. De eenheid en de onderscheidenheid van Vader, Zoon en Geest buitelen hier over elkaar heen (zoals vaker in Johannes hfdst. 15-17). De Geest, die bij de conceptie betrokken was, die bij de doop op Jezus neerdaalde, heeft alles van Jezus: “wat Hij jullie zal meedelen, komt van Mij”, als om te zeggen dat de Geest van God door lijden, sterven en verrijzen van Jezus heen op een nieuwe wijze, als een andere Helper (Johannes 14.16) naar mensen zal uitgaan, en zo daadwerkelijk christelijk reliëf geeft aan de belijdenis van de ene God.
Henk Bloem, pastor
Voor blogs bij de lezingen van deze zondag: lees hier