Ton van Leur, H. Catharinakerk Woudenberg
Aanleiding, actualiteit:
Hoe zou Sint Augustinus de toeslagenaffaire en de stikstofcrisis aanpakken? In Dagblad Trouw van woensdag 3 mei 2023 is ex burgemeester Herman Kaiser aan het woord die op 3 mei promoveerde op een proefschrift over Augustinus en over het subsidiariteitsbeginsel, een onderdeel van de Katholieke sociale leer. (Dit beginsel is -kort gezegd- gebaseerd op de vrijheid, verantwoordelijkheden en waardigheid van het menselijke individu als sociaal wezen en stelt dat overheid en maatschappelijke instellingen zich ten dienste van de mens dienen te stellen). Het gedachtegoed van de kerkvader zou in deze tijd van globalisering en gebrek aan vertrouwen in de overheid wel eens van dienst kunnen zijn. De heer Kaiser wijst op Augustinus’ meesterwerk De Stad van God. De strijd tussen twee steden: de aardse stad, waar eigenliefde en macht centraal staan en de stad van God, waar de macht van de Liefde het voor het zeggen heeft. Augustinus stelt in De stad van God dat de liefde voor onszelf, de naastenliefde en onze liefde tot God alleen tot bloei komen als ze onderling verbonden zijn. In die onderlinge verbondenheid speelt een besef van orde een centrale rol. “Om samen te leven is een sociale vrede nodig. Je kunt als volk slechts samenleven als je met elkaar een deelgenootschap hebt over de dingen die belangrijk zijn. Dat was de sleutel voor Kaiser. “Het was voor mij een authentieke ontdekking dat onze samenleving geordend moet zijn volgens een bepaalde bedoeling, gebaseerd op deugden, of zoals Augustinus het noemt de orde van de liefde, de ordo amoris. Alles moet daarvan worden afgeleid.” En zo kwam de promovendus op een nieuwe fundering van het subsidiariteitsbeginsel, mede op basis van inzichten uit de breedte van de samenleving.” Zijn proefschrift eindigt met een hartstochtelijk pleidooi om bruggen te slaan en samen op zoek te gaan naar oplossingen voor oude en nieuwe problemen, dichtbij en veraf, geïnspireerd door een kerkvader uit de vijfde eeuw.
Uit de encycliek van paus Franciscus Laudato Si’
De liefde die vol is van kleine gebaren van wederzijdse liefde, betreft ook het burgerlijke en politieke leven en wordt zichtbaar in alle handelingen die een betere wereld trachten op te bouwen. Liefde voor de samenleving en inzet voor het algemeen welzijn zijn uitstekende vormen van naastenliefde, die niet alleen de relaties tussen individuen betreft, maar ook “macrorelaties, maatschappelijke, economische, politieke betrekkingen”. Daarom heeft de Kerk de wereld het ideaal van een “beschaving van de liefde” voorgehouden. De sociale liefde is de sleutel tot een authentieke ontwikkeling: “Om de maatschappij menselijker, menswaardiger te maken, moeten wij de liefde in het maatschappelijke leven – op politiek, economisch, cultureel niveau – herwaarderen en er de constante en hoogste norm van het handelen van maken”. 3 In dit kader zet de sociale liefde, samen met het belang van de dagelijkse kleine gebaren, ons ertoe aan te denken aan grote strategieën die doeltreffend de aantasting van het milieu stoppen en een cultuur van de zorg aanmoedigen die heel de maatschappij doordringt. Wanneer iemand de roeping van God erkent om samen met de ander in deze maatschappelijke dynamiek in te grijpen, moet hij eraan denken dat dit deel uitmaakt van zijn spiritualiteit, dat het een beoefening is van de naastenliefde en dat hij zo groeit en zich heiligt. (LS 231)
Voorbede
Goede God, vervul onze harten met Uw liefde en laat ons inzien dat alles met elkaar is verbonden. Schenk ons uw geest van wijsheid en kracht om meer naastenliefde, solidariteit en gerechtigheid onder de mensen. Laat ons bidden.