Schriftlezingen: Jezus Sirach 35,15b-17,20-22a en Lucas 18,9-14
Het accent valt op: ‘De Heer’, niet op ‘rechter’. Anderen héten wel rechter, maar zijn het niet. God daarentegen 1) oordeelt zonder aanzien des persoons, 2) neemt geen steekpenningen aan en 3) hoort klagen en zuchten aan van weduwen en wezen, de zwaarst getroffenen. Het meest frappante: Hij luistert, naar de verdrukten, de wezen, de klaagzang van de weduwe. Dan wisselt de lezing naar “Al wie anderen bijstaat”; wisselt van God naar ieder die in het spoor van God gaat en bidt. Daarmee is de cirkel rond en zijn we terug bij het begin. Jezus Sirach ziet de samenleving afglijden door corruptie, steekpenningen, vriendjespolitiek, dingen die God niet doet. God is rechter, zegt Ecclesiasticus (= kerkboek) zoals Jezus Sirach ook genoemd wordt.
De tollenaar en de Farizeeër, ze zijn naamloos; het gaat om het type niet om de persoon. Enerzijds de Farizeeën die aanzien genieten bij de mensen en zich daar naar gedragen. Anderzijds de tollenaars die bekend staan als de bonte hond. De Farizeeër – zelfbewust, fier, rechtop, opschepperig – voelt zich verheven boven de ‘anderen‘ die als nietsnutten worden weggezet. Hij komt niet naar de tempel om te vragen maar hij biedt zijn offer aan! Presenteert zichzelf als ‘rechtvaardig’ en God mag zich gelukkig prijzen met hem. De tollenaar daarentegen bidt op afstand, bijna schuw, slaat zich op de borst: ‘het spijt me’, bekent zich ‘zondaar’ en vertrouwt zich aan God toe; hij kan het niet alleen. Deze wordt gerechtvaardigd gesproken terwijl de farizeeër meende dit voor zijn soort (vers 9)! te kunnen reserveren. Joden spreken van ‘rechtvaardige’, wij zouden ‘heilige, geheiligd’ zeggen. Het woord ‘rechtvaardig’ wijst meer naar de menselijke en ‘heilig’ meer naar Gods kant. De slotzin “Wie zich verheft zal vernederd…” zien we ook bij Lucas 14,7-11 en 1,48-49: ”Hij zag mij met respect…” Dit zegt Maria in het Magnificat: God zag niet op haar NEER – zijn kijken tilt haar op.
Henk Bloem, pastor
Voor de blogs bij de lezingen van deze zondag: lees hier.