Schriftlezingen: Handelingen 2,1-11 en Johannes 20,19-23
In het Pinksterverhaal wordt de mens ge-her-creëert. Geen Kaïn-mens, geen Babel-mens, maar een solidair mens: “allen bijeen op één plaats”. ‘Plotseling’ komt er iets onverwachts binnen. Iets dat boven eigen doen en regelen uitgaat. Vandaar ‘plotseling’, iets verrassends, iets des mensen eigen. “Een gedruis alsof…”, het is niet precies te determineren. Het lijkt op vuur, maar is ook geen vuur. En het verdeelt zich – zoals God in Numeri 17 het leiderschap van Mozes verdeelt over zeventig kandidaten. Zij krijgen niet de geest van Mozes. Elk krijgt er (slechts) een deel van. Bij het laatste avondmaal zei Jezus zei bij de wijn: “neemt deze beker en deelt hem met elkaar (Lucas 22,17).
“Zij werden allen vervuld van de heilige Geest.” Je kunt “vervuld van de heilige Geest” zijn, terwijl je maar een deel ontvangt. Geest is meer dan louter een persoon. Geest heeft steeds met doen te maken, met leven, met actief worden vanuit de geest die je beziel. Een Russische landgenote vroeg wat precies ‘ziel’ en wat ‘geest’ is. Ik wou dat ik dat eens haarfijn en glashelder kon uitleggen…maar dat kan ik niet. ‘Ziel’ klinkt persoonlijk en daarmee ook ‘afpalend’ – terwijl de heilige Geest nieuwe inhoud geeft aan ‘God met ons’ door Geest te verbinden met activiteit, bijvoorbeeld met zondenvergeving of met een ander, nieuw mens worden. Zie Handelingen 6,5: Stefanus is vol van heilige Geest, en dus uiterst geschikt voor deze functie, voor deze actie, dit te doen. Maar of ik hiermee iets verduidelijkt heb? God is ook geen rekensommetje.
De Willibrordvertaling vertaalt de evangelietekst van Johannes 20,22 onjuist als ze zegt: “blies Hij over hen”. Dat lijkt me te weinig! In Genesis 2,7 blies de Heer God de mens die Hij uit aarde geboetseerd heeft “de levensadem in de neus: zo werd de mens een levend wezen”. Onze tekst van Johannes 20,22 sluit hierop aan en herhaalt Genesis 2,7 “…blies hij in hen”. Deze keer niet opdat hij levend wordt, maar opdat hij een nieuwe mens, Pinkstermens wordt. De jaarlijkse gedenkviering op Hemelvaartsdag herinnert er ons wel aan.
Het talenwonder? Volgelingen spreken in vreemde talen en ieder hoort de eigen taal uit vreemde monden. Wonderlijk. De taal die ze horen en spreken maakt ontmoeting tussen mensen mogelijk – maakt hen één volk. Maakt dat “ze elkaar verstaan”. Maakt hen tot éen zielsverwantschap waarbij je elkaar verstaat terwijl er nog geen woord gesproken is. De nieuwe mens.
In de evangelielezing kwam Jezus, terwijl de deuren gesloten waren, in hun midden staan. Het Latijn kent de uitdrukking ‘in medio ecclesia’, in het midden van de kerk. Dat is meer dan een geografische plaatsbepaling. ‘In het midden’ betekent hier: het hart, het middelpunt. Als je dat midden, middelpunt, het hart eruit haalt, houd je alleen maar buitenkant over. Dan is het, om de verwarring zo groot mogelijk te maken: een kerk zonder ziel.
Henk Bloem, pastor
Voor blogs bij de lezingen van deze zondag: lees hier.