Schriftlezingen: Deuteronomium 18:15-20 en Marcus 1:21-28

Als ik ‘Jan’ zeg, heb ik daar een beeld bij. Als ik ‘God’ zeg? God is geen eigennaam. Hij… maar hier heb je het al: God is niet een Hij of Zij. God wordt wel ‘Der Ganz Andere’ genoemd, die ons enerzijds aantrekt en anderzijds op bange afstand houdt. Soms wordt God zelfs ‘Niemand’ genoemd omdat hij altijd anders is dan ik denk; alle definities schieten te kort.
Een mens, zegt Deuteronomium, kan zelfs de stem van God niet aan, die is niet ‘des mensen’. En dit wordt ook van ons ‘zien’ gezegd, van Gods ‘gestalte’ gezegd (Genesis 32:31, Numeri 12:8) om maar te benadrukken hoe God anders is en ons te boven gaat: fascinerend en tegelijk vreeswekkend!
Er is een tussenpersoon tussen God en het volk nodig. Mozes was zo’n brug (Exodus 33:11). Zijn bijzondere positie blijkt uit de eervolle benaming ‘De vijf boeken van Mozes’ voor de vijf eerste Bijbelboeken. Maar er is maar één Mozes. Andere (mannelijke) profeten hadden nooit die speciale band met God. Ook de Levitische priesters niet die de kloof tussen volk en God moeten overbruggen.
De bijzonderheid van Mozes maakte dat deze verzen later Messiaans verstaan konden worden. Van de Messias die Gods Woord spreekt, Gods Woord is. Bijvoorbeeld Johannes 1:14 en 14:10 (Zie: Meir Shalev, De bijbel nu, Amsterdam 1995).

De evangelielezing beschrijft een dag in Kafarnaüm. Deze begint met een synagogebezoek. Daar blijkt dat Jezus ‘anders’ is. Hij leert, legt, zoals gebruikelijk, de Thora uit maar met gezag. Het Grieks eks-ousian betekent ‘vanuit zichzelf’ terwijl andere Schriftgeleerden vanuit het boekje leerden; elkaar nakauwden. Nu horen ze ‘een nieuwe leer met gezag’.
In de synagoge is een bezetene. Onrein verklaard en daarmee uitgesloten van de eredienst. Jezus geneest hem, en meteen ook de synagoge als plek die niet uitsluit maar insluit. Dat is ‘genezen’. Hij maakt de bezetene, de synagoge en hun Godsverstaan heel, heilzaam (heelkunde). Een ‘nieuwe leer met gezag’.
De verwonderde vraag: “Wat gebeurt hier toch?” komt steeds terug in de eerste helft van het evangelie. In Marcus 2:12 (zoiets hebben we nog nooit gezien!), 4:41(wie is dit toch dat zelfs de wind en de zee naar hem luisteren), 6:2 (waar heeft hij dit vandaan?), 7:37 (alles heeft hij welgedaan). Jezus’ nieuwe leer met gezag’ slaat aan.

Vanuit zichzelf
“In het leren van de Baal Shem Tov zat niks nieuws. Het was allemaal te vinden in de Bijbel, de Talmoed, en de Kabbala. Maar hij gaf er een heel bijzondere kracht aan, precies op een moment dat de mensen daarnaar smachtten…De mensen wilden God op een nieuwe manier leren kennen.” Uit: Chaim Potok, Uitverkoren.
“Hoe minder iemand te zeggen wil hebben, hoe meer hij te zeggen heeft” – als om te zeggen: wie macht, wie zeggenschap wil houden, verliest het. Wie echt, vanuit eigen hart en hoofd durft te spreken, die vindt gehoor. Zegt pater J. van Kilsdonk. Uit: Paul Begheyn, Portret van een hartstochtelijk pastor, blz. 50.

Henk Bloem, pastor

Voor blogs bij de lezingen van deze zondag: lees hier.