Schriftlezingen: Leviticus 13:1-2,45-46 en Marcus 1:40-45

Niet artsen maar priesters (Leviticus 10:10) verklaren iemand rein of onrein en bewaken het onderscheid tussen heilig of profaan: “Wees heilig omdat Ik heilig ben” (Leviticus 11:44). Al in het scheppingsverhaal blijkt scheppen niet zonder onderscheiden te kunnen: God maakt ONDERSCHEID.
Rein en onrein betekenen niet ‘vies’ of ‘besmettelijk’ of ‘over de datum’. Abel Herzberg vertelt van de jood Labi die in Bergen-Belsen weigert soep te eten: “Omdat er verschil is tussen rein en onrein”. Ons is dit onderscheid vreemd geworden. Zo vreemd dat sommigen denken: Is dan niets meer heilig?
De hoogleraar Louise Fresco vergelijkt onze eetgewoonten met de joodse spijswetten en ziet hoe onze tijd/cultuur on-VERSCHIL-ligger is geworden. Duitsers zeggen: GLEICH-gultig,  ‘het maakt niet uit’. Zij vraagt: Is dat allemaal winst? Heeft de klimaatcrisis hier ook mee van doen?
Oorspronkelijk heeft Heilige Huiver, Vreze des Heren ertoe geleid dat er Onderscheid werd gemaakt. Maar doordat voor de reiniging ook offers (Leviticus 14:12-18) en een verzoeningsrite (Leviticus 14:21) nodig waren, lag het voor de hand het als ‘vies’ te beleven, als iets wat  je op afstand moest houden.

In Marcus 1:40-45 wordt niet om ‘genezing’ van ziekte, maar om ‘rein’-verklaring gevraagd. (Grieks: katharos = rein). Het isolement weegt zwaarder dan de ziekte – die overigens niet gediagnostiseerd wordt. Hij zegt: Als je wilt – niet als je kunt! Jezus doorbreekt het isolement, steekt zijn hand uit, raakt hem aan: Dat wil ik! Dan is de lepra (?) weg. Het lijkt wel een sociaal obstakel tussen hem en de anderen – en hij is rein!
Mij lijkt de kern van de reactie te zitten in de woorden: “als getuigenis voor hen”, of misschien “tegen hen” als om te zeggen: Als je maar wilt, hoeft niemand ‘onaanraakbaar’, ONREIN te zijn of blijven.
Het slotvers sluit aan bij het voorgaande, zeggend dat de Jezus’ beweging die net begonnen is, zich naar alle kanten uitbreidt.

Jan Koppens in “Werkboek: De Nieuwe stad”
Een mens ben ik
juist zoals jij
hunkerend naar liefde,
naar warme genegenheid,
raak me aan,
leg je hand
op mijn schouders
zodat ik voel dat ik mens ben
Jouw zus
Jouw broer

Henk Bloem, pastor

Voor blogs bij de lezingen van deze zondag: lees hier.