Notities over het verstaan van de tekenen des tijds. Zien en horen de wij wat nodig is? Is er een geneesmiddel voor de grote noden van deze tijd?

God kennen – God zien
Voorbij aan een oude, afvinkende wetsgehoorzaamheid, een soort vernisje of stempel (opschrift?) aan de buitenkant, kan er nu een persoonlijke relatie ontstaan, een ‘kennen’ dat niet als een ‘Fremdkörper’ aangeleerd wordt. Meer dan opschrift wordt het inscriptie.
A. Enquist vertelt in Het geheim: “…Pappa zegt met strak gericht: ‘Het is voorbij, we hebben gecapituleerd, vanaf nu gelden de wetten van de Duitsers’. Hij kijkt Wanda aan. Maar iedereen heeft een wetboek vanbinnen. Daar moeten we nu naar luisteren.”
De Bijbel weet ook dat ‘kennen’ en ‘kennen’ twee is. Net zoals zien en horen. Kijk hoe er geschreven wordt over de wetgeleerden: De kenners van de Wet die God niet kennen (Jeremia 2:8); Mijn volk dat Mij niet kent (4:22); het volk dat Mij niet kent (9:2). Ze kennen Hem natuurlijk wel. Maar niet zoals Hij gekend zou willen zijn.
Op een waterbak in Constantinopel staat: “Was je zonden, niet alleen je gezicht”. Het gaat niet alleen om de buitenkant. Als je daarin blijft hangen, mis je veel.

Tomas Halik
Zelfs zijn moeder wist van niks toen hij, ondergedoken, tot priester gewijd werd. Halik schrijft: “De kerk heeft al vaak belangrijke momenten – het kairos – voorbij laten gaan. In de 19e eeuw heeft ze de arbeidersklasse verloren, daarna vele intellectuelen door haar eenzijdig antimodernisme, dan de jeugd in de zestiger jaren door een paniekerige reactie op de seksuele revolutie”. Op dit moment zie ik het gevaar de vrouwen te verliezen omdat zij in de kerk alleen als decor meetellen. Als je dit leest wat doet het jou?

Paul Zulehner

De Duitse theoloog Paul Zulehner stelt dat we de globale uitdagingen als armoede, oorlog en klimaatverandering alleen aankunnen vanuit een wereldwijde solidariteit. Zeg maar in de geest van paus Franciscus’ Fratelli tutti. En hij vraagt: Kunnen de Bijbelse teksten met hun gebod van de naastenliefde ons daartoe inspireren of zetten ze ons met hun kleinschaligheid vaak op een verkeerd spoor?
De Bijbelse teksten zijn meestal op microniveau, vrij individualistisch. Het gaat om degene die naast mij woont, mijn weg kruist, die bij mij in de straat woont, die ik ken van de kerk. Meestal gaat ’t om dicht-bij-huis, om concrete noden en slechts een enkele keer is het wat breder en zijn er ook anderen bij betrokken zoals in Exodus 22:20 en 23:9; Leviticus 19:33 en Deuteronomium 24:21).
Zijn vraag is: Zijn deze Bijbelse verhalen wel geschikt om inspiratie en legitimatie aan te voeren voor de macrocrisissen van onze wereld, zoals het klimaat, de pandemie, de vluchtelingen en migranten, het stijgende water, de secularisatie. Heeft de bijbel iets te zeggen bij de vragen van deze tijd. Tegen de jeugd van deze tijd? Vele mensen, die alles voor een ander doen, zeggen: We kunnen nu eenmaal niet iedereen helpen. De joodse Talmoed zegt al: Wie één mens redt, redt een hele wereld. Maar zou het motto niet moeten worden: “Samen iedereen helpen”? Een ‘samen’ waar dan ieder zijn of haar persoonlijke, nationale, wereldwijde deel aanheeft.

Paus Franciscus schrijft: “Als gelovigen zijn we ervan overtuigd dat we méér nodig hebben dan verstand en brains om een menselijke samenleving te maken. Met verstand en brains alleen lukt het niet om ‘broederlijkheid’ te organiseren zonder een openheid naar de ene Vader van iedereen (zie: Fratelli tutti 272).

Stel ik heb corona. Ik vind er een geneesmiddel voor uit en genees mezelf, en zet het dan in de kast en vertel het niet. Want je kunt toch niet iedereen helpen! Dan kom je wel op voor jezelf, maar is dit ook broederlijk/zusterlijk?

Leo Vroman dichtte:
Dat wij moeten vergaan
Is een kostbaar wonder
Omdat wij niet zonder
Dat kunnen bestaan.

Sommigen maken zich bezorgd dat de kerk te politiek wordt. En in deze verkiezingstijd speelt dat extra op. Iemand zegt: de primaire missie van de kerk is de verkondiging van het heilig evangelie. Dát moet de kerk doen: God verkondigen. Maar, denk ik, er staat toch “Alzo lief heeft God de WERELD gehad…” Het gaat dus ook om de wereld. Kun je wel over God spreken zonder de wereld? Het gaat om wereld EN God. Ze zijn niet los verkrijgbaar, al kijken ze ieder op hun eigen wijze. Maar ze kijken toch naar hetzelfde? Hoop je.

Henk Bloem, pastor

Meer verdieping in de lezing van komende zondag: lees hier.