‘Een donderpreek voor de niet groene gelovige’, kopte Trouw (19-2-2024) om de Groene catechismus van Sam Janse onder de aandacht te brengen. Zo’n kop trekt de aandacht en prikkelde mij in ieder geval om het artikel te lezen en het boekje aan te schaffen. Dat is gelukkig een stuk sympathieker geschreven dan een donderpreek doet vermoeden, al schroomt Janse niet om het soms scherp te stellen. De Groene catechismus geeft richtlijnen, handvatten hoe je groen-gelovig kunt leven.

Dankbaarheid en dienen

De titel is een knipoog naar de oude catechismussen en geformuleerd in vraag en antwoord. Vragen over feiten, onze levensstijl, overbevolking, de bijbelse boodschap, de eindtijd, enzovoort. De eerste vraag luidt net als in de oude rooms katholieke catechismus: ‘Waartoe zijn wij op aarde?’ De oudere katholieken onder ons, zoals mijn vader, zullen direct antwoorden: ‘Wij zijn op aarde om God te dienen en daardoor in het hiernamaals gelukkig te zijn.’ Het ‘groene’ antwoord is: ‘Om het goede leven dat de Schepper ons gunt eerbiedig en dankbaar te ontvangen en door te geven aan de volgende generatie.’ Gevolgd door: ‘Het goede leven is het leven zoals God het bedoeld heeft: samen met alles wat leeft mogen wij onze plaats innemen in de schepping. [   ] Wij mogen de goede gaven van God gebruiken en ervan genieten. Maar altijd met respect voor de Schepper en de schepping, zodat wij het leven dienen en in stand houden.’

‘Een dankbaar mens is als een groene boom die niet anders kan dan goede vruchten geven.’

Het dienen komt hier dus terug, echter, niet gericht op het hiernamaals, maar op het hier en nu, om het leven op áárde ‘hemels’ te laten zijn. Dankbaarheid voor de goede gaven is het uitgangspunt. ‘Een dankbaar mens is als een groene boom die niet anders kan dan goede vruchten geven.’

Eigenlijk…

Janse wil met zijn boekje allereerst een verandering van ons bewustzijn bewerkstelligen. De klimaatverandering is echt. Het is geen probleem van de toekomst maar het speelt hier en nu. Het raakt iedereen en het gaat iedereen aan, ook al staat het water nog niet bij iedereen in de achtertuin. Maar, met weten alleen komen we er niet. Dan blijven de tonnen CO2 de lucht in gaan. De Groene catechismus wil de mensen die wel weten, maar nog blijven hangen in ‘eigenlijk’ een hart onder de riem steken. ‘Eigenlijk zouden we best zonder auto kunnen.’ ‘Eigenlijk …………….., maar het komt er niet van.’ En dan volgt een hele lijst van dingen die je zou kunnen doen op gebied van energie, voedsel, mobiliteit, kleding, huis, spullen. Mogelijkheden te over, die je jezelf in kleine stapjes eigen kunt maken. Het loslaten van oude patronen is moeilijk, maar als de verandering is volbracht, dan geeft dat vaak vreugde, en een vrij gevoel. Jíj́ maakt de keuze, niet de commercie. Het komt je menswaardigheid ten goede.

Donderpreek

De auteur houdt de lezer een paar keer een spiegel voor. Soms mild ‘Wie op fietsafstand van de kerk woont, maar ’s zondags de auto pakt en dan in de kerk gaat zitten bidden om schone lucht, heeft dat nog niet helemaal begrepen.’ De donderpreek komen we tegen als het over de eindtijd in het boek Openbaring gaat en de belofte van een nieuwe hemel en aarde. Janse veegt de vloer aan met degenen die beweren dat we God tegenwerken als we klimaatrampen proberen tegen te gaan. ‘Mensen die met al hun vrome praat deze aarde naar de vernieling helpen moeten Openbaring 11. 18 eens lezen: ‘De tijd is gekomen [  ] om hen die de aarde vernietigen nu zelf te vernietigen.’ Christenen die een groen gelovige levensstijl afwijzen, moeten deze tekst boven hun bed hangen en voor straf duizend keer overschrijven.’

Vervolgens legt hij het uit. ‘Nieuw’ betekent in de Bijbel vaak ‘vernieuwd’. De Bijbel spreekt ook over nieuwe mensen en dat zijn geen andere mensen dan wij zijn. Wij, maar totaal vernieuwd. God laat zijn volk Israël niet los, God laat zijn mensen niet los. God laat zijn schepping niet los.

Al met al is het een toegankelijk boekje dat laat zien dat een duurzame levensstijl tot het hart van het christendom behoort en ook praktische handvatten daarvoor geeft.

Sam Janse is gepromoveerd theoloog en emeritus predikant. Hij houdt zich bezig met vragen over geloof, duurzaamheid en levensstijl.

Het boekje kunt u gewoon bij de boekhandel bestellen.