Schriftlezingen; Jesaja 42,1-4,6-7, Handelingen 10,34-38 en Matteüs 3,13-17
“Ziehier mijn dienstknecht”, zo presenteert God zelf zijn profeet die de bevrijding uit de Babylonische ballingschap aankondigt. Gods Geest rust op hem om vrede aan de volkeren te brengen. Die komt zonder geschreeuw of bruut geweld (hadden ze in de ballingschap genoeg gehoord!). En “mijn” dienstknecht is niet te verstaan als bezittelijk voornaamwoord; dat zou op slavernij duiden, terwijl het juist om bevrijding gaat. “Mijn ”zegt: hij doet/werkt zoals ik.
De dienstknecht is ‘zachtmoedig’, gaat niet met geweld zijn zin doordrijven. Het gaat om recht en gerechtigheid – om een visie – waar hij mee doorgaat zolang gerechtigheid nog niet overal op aarde is doorgedrongen. Hij gaat door om het recht te laten zegevieren.
Iets verderop stelt God ook zichzelf voor: “IK, heb u geroepen om gerechtigheid te brengen”; zo vertrouwelijk, hand in hand, en ‘huiselijk’, nabij en warm. Om, kort gezegd, licht in de duisternis, leven in een krampachtig leven te brengen.
In de evangelielezing laat Jezus zich dopen door Johannes, sluit zich aan bij diens beweging die in het verlengde van de Schrift (Jesaja 40,3) ligt. De outfit van Johannes, de trek naar de woestijn, weg van de bewoonde wereld, lijken te wijzen op ontevredenheid, op een opstandige beweging.
Johannes ziet dat zijn beweging te min is in vergelijking met wat Jezus gaat doen. Misschien een voorlopertje. Die weliswaar aansluit bij de joodse traditie (Jesaja 40,3) maar een fundamentelere ommekeer voorziet dan de Farizeeën en Sadduceeën (zie Matteüs 3,7vv) die Johannes’ doop als een hippe show zien die je een keer gedaan moet hebben. Maar Johannes’ doop mikt op meer dan uiterlijk vertoon. Hij wil dat zijn doop zichtbaar maakt dat men zich wil bekeren/omkeren. Als Jezus zelf gedoopt wordt om de gerechtigheid te vervullen, gaat ‘de hemel’ daarachter staan; zoals de profetie in Jesaja 41,1 aankondigde. De heilige Geest daalt als een duif…, dus zoals een duif daalt. Zit ’t in de manier van dalen? Of is de Heilige Geest als een duif? Mijn voorkeur gaat uit naar het eerste. Maar de iconografie kiest al eeuwenlang voor de tweede mogelijkheid. Johannes verstaat zijn doop als een eerste opstap waar ook de hemel zich achter schaart.
Henk Bloem, pastor
Voor blogs bij de lezingen van deze zondag: lees hier.