Schriflezingen: Neh. 8.2-10; Luc. 1.1-4,14-21

Vertalen is kiezen. De Hebreeuwse tekst leest: ‘het boek van de Torah’, van het werkwoord ‘onderrichten/richting wijzen’. Anderen lezen ‘Wetboek’ of ‘Leer’. Het Jodendom viert jaarlijks het feest van dit boek: ‘De Vreugde der Wet’ maakt zo duidelijk dat ‘wet’ hier wat anders is als in ‘wetboek van strafrecht’. Anders wijd je er geen feest aan. In vers 8 heet het: ‘het boek van Gods wet’ en precies dit ‘van God’, geeft dit boek zijn kleur en betekenis.

Na de ballingschap neemt dit boek een centrale plaats in de sociale en religieuze heropbouw van het joodse volk in. En de actieve en emotionele betrokkenheid van het hele volk laat de (ver)bindende, samenbindende kracht ervan zien. Wat een verschil met onze (te) nuchtere, plechtige, afstandelijke liturgie.

Lucas is geen historicus. Als hij spreekt over ‘ooggetuigen en dienaren van het Woord’; over ‘zien’ en ‘horen’, doelt hij niet op: ‘constateren’, op het ‘zelf gezien’ of ‘met deze oren gehoord’ hebben. Hij refereert aan een gelovig zien, en een dito horen. Volgens hem zie en hoor je met geloof anders. Hij heeft mensen op het oog die ‘wat zich bij ons heeft voltrokken’ zó gezien en zó gehoord hebben dat het hen tot geloof bracht. En de ‘betrouwbaarheid’ die hij wil aantonen (vers 4) is de betrouwbaarheid, de consistentie van Gods beloften. Daar kun je je aan toevertrouwen! Het is niet gek!

‘Gesterkt door de Geest’ (4.14) begint Jezus in Galilea. Vanaf de doop drijft en trekt de Geest hem: zonder Geest is er geen beginnen aan. Hij gaat naar Nazareth, naar de synagoge – staat vol in zijn joodse traditie. Hij leest uit de heilige Schrift, zoals de gewoonte was. En bij zijn eerste optreden citeert hij de profetie van Jesaja 61 en maakt dat tot zijn program, zijn uitgangspunt. Zijn mission-statement.
Een kernwoord daarin is ‘afesis’(2x) = vrijlating, in vrijheid. Hij omkadert er zijn evangelie mee – zie 3.3 en 24.47 – en gaat erop door in Hand. 2.38. De Blijde Boodschap is voor Lucas een boodschap van ommekeer en bevrijding, van redding en nieuw leven. Lucas ziet Jezus’ missie als een reddingsoperatie: Heden is u een redder geboren….

De zin: ‘de ogen van alle aanwezigen in de synagoge waren op hem gericht’ is veelzeggend. ‘Op Hem’, de aandacht verschuift van de Jesajatekst naar de persoon van Jezus in wie het Woord handen en voeten krijgt. “Heden hebben jullie deze schrifttekst in vervulling horen gaan”.

Deze Zondag zou, goed de “Zondag van het BOEK” genoemd kunnen worden. Het BOEK der boeken; het BOEK van de geloofsgemeenschap; de Heilige Schrift. Een BOEK dat de christenen gemeenschappelijk hebben, en dat we deels vanuit het Jodendom aangereikt krijgen.

Henk Bloem, pastor

Voor blogs bij de lezingen van deze zondag: lees hier